2011/06/30初版
2015/07/29修訂(取消黑底白字樣式)
論之本文──p. 22110
此說心中最愛幼兒，若有痛苦，其母能生幾許悲痛，即以此許而為心量。若於一切有情悲任運轉，說為圓滿大悲體相，由此生起大慈之量，亦當了知。
p. 22112
tib. p. 30804
ཞེས་བུ་ཆུང་ངུ་སྙིང་དུ་ཆེས་སྡུག་པ་སྡུག་བསྔལ་བར་གྱུར་པ་ལམ་དེ་སྙིང་རྗེ་ཇི་ཙམ་སྐྱེ་བ་དེ་ཙམ་པའི་བློའི་ཚོད་ཅིག་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་སྙིང་རྗེ་རང་གི་ངང་གིས་སྐྱེ་བ་ན་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོའི་མཚན་ཉིད་ཚང་བར་གསུངས་སོ། །འདིས་བྱམས་པ་ཆེན་པོ་སྐྱེས་པའི་ཚད་ཀྱང་རིག་པར་བྱའོ།
tib. p. 30807
實習紀錄──
這段本文譯為「若有痛苦」之藏文，實習生的程度還無法了解。因為單憑辭典對於ངུ་བ།的解釋：「哭泣」，實習生認為幼兒之所以哭泣，並非全由「若有痛苦」所致。實習生還需要更加努力。
2011/06/30初版；2015/07/29修訂(取消黑底白字樣式)；2021/06/15三版(變更字體，藏文改採泰式分散對齊，此段無ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 22110
此說心中最愛幼兒，若有痛苦，其母能生幾許悲痛，即以此許而為心量。若於一切有情悲任運轉，說為圓滿大悲體相，由此生起大慈之量，亦當了知。
p. 22112
tib. p. 30804
ཞེས་བུ་ཆུང་ངུ་སྙིང་དུ་ཆེས་སྡུག་པ་སྡུག་བསྔལ་བར་གྱུར་པ་ལམ་དེ་སྙིང་རྗེ་ཇི་ཙམ་སྐྱེ་བ་དེ་ཙམ་པའི་བློའི་ཚོད་ཅིག་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་སྙིང་རྗེ་རང་གི་ངང་གིས་སྐྱེ་བ་ན་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོའི་མཚན་ཉིད་ཚང་བར་གསུངས་སོ།། འདིས་བྱམས་པ་ཆེན་པོ་སྐྱེས་པའི་ཚད་ཀྱང་རིག་པར་བྱའོ།།
tib. p. 30807
消文紀錄——
此說心中最愛幼兒，若有痛苦：（《修次初篇》）這段的意思是說，如果心中最喜愛的幼兒有痛苦的時候。
其母能生幾許悲痛：作為母親能生起多大的悲痛。
即以此許而為心量：就以這麼大的悲痛作為悲心生起之量。
若於一切有情悲任運轉：如果這種量之悲心能夠對一切有情任運而轉。
說為圓滿大悲體相：這就是圓滿大悲心的體相。
由此生起大慈之量：由此也會生起如量之大慈心。
亦當了知：應當這樣了知。
我對這段本文之理解——
這段本文解釋所引《修次初篇》之文義。
2011/06/29初版；2015/07/29修訂(取消黑底白字樣式)；2021/06/15三版(變更字體，藏文改採泰式分散對齊，並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 22109
其悲生量者。《修次初篇》云：「若時猶如可意愛子身不安樂，如是亦於一切有情，欲淨其苦，此悲行相任運而轉，性相應轉。爾時即是悲心圓滿，得大悲名。」
p. 22110
tib. p. 30720
ཇགསུམ་པ་བྱམས་སྙིང་སྐྱེས་ཚད་ནི། དེ་ལ་སྙིང་རྗེ་སྐྱེས་པའི་ཚད་ནི། སྒོམ་རིམ་དང་པོ་ལས། གང་གི་ཚེ་ཡིད་དུ་འོང་བའི་བུ་མི་བདེ་བ་བཞིན་དུ་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལའང་སྡུག་བསྔལ་གཏན་ནས་བྱང་བར་འདོད་པའི་རྣམ་པའི་སྙིང་རྗེ་རང་གི་ངང་གིས་འཇུག་པ་བདག་ཉིད་ཀྱིས་མཚུངས་པར་འཇུག་པར་འགྱུར་བ་ངརང་གིས་འཇུག་པ་དང་། བདག་ཉིད་ཀྱིས་མཚུངས་པར་འཇུག་པར་འགྱུར་བ་ཞེས་པ་རྣམ་གྲངས་ཡིན་བས། དོན་ལ་ཆེར་མ་བསྒྲིམས་ཀྱང་ངམ་ངམ་ཤུགས་ཀྱིས་སྐྱེའོ།། དེའི་ཚེ་དེ་རྫོགས་པ་ཡིན་པས་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོའི་མིང་འཐོབ་སྟེ།
tib. p. 30804
消文紀錄——
其悲生量者：悲心生起之量。
《修次初篇》云：《修次初篇》說。
若時猶如可意愛子身不安樂：那個時候就好像可愛的孩子身體不舒服一樣。
如是亦於一切有情，欲淨其苦：同樣，也希望對一切有情淨除痛苦。
此悲行相任運而轉，性相應轉：這種悲心的行相能夠任運而轉，也與自性相應而轉。
爾時即是悲心圓滿，得大悲名：這就是悲心圓滿的時候，獲得大悲之名。
我對這段本文之理解——
這段本文引《修次初篇》闡述悲心圓滿之量。
2011/06/28初版；2015/07/29修訂(取消黑底白字樣式)；2021/06/15三版(變更字體，藏文改採泰式分散對齊，並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 22106
此如前說趣大乘門，是發心理及以大悲為根本理，善別此等以觀察智，思擇修習後生證悟。若其知解未善分別，唯專策勤略生感觸，全無所至，修餘事時皆如是知。
p. 22108
tib. p. 30716
ཇགཉིས་པ་སྙིང་རྗེ་དང་སེམས་བསྐྱེད་ལ་དོགས་པ་གཅོད་པ་ལ་སྒོམ་ཚུལ་དམིགས་ཕྱེད་གོ་རྟོགས་དགོས་ཚུུལ་དང་། མྱོང་བ་ཐམ་ཐོམ་གྱིས་ས་མི་ཆོད་པ་དང་། སྙིང་རྗེ་དང་བྱམས་པའི་སྐྱེས་ཚད་དང་། དེས་སེམས་བསྐྱེད་འདྲེན་པས་སྐྱེས་ཚད་མཚུངས་པར་བསྟན་པ་བཞི། དང་པོ་ནི། དེ་ཡང་སྔར་བཤད་པ་ལྟར་ཐེག་ཆེན་གྱི་འཇུག་སྒོ་སེམས་བསྐྱེད་ཡིན་ལུགས་དང་སྙིང་རྗེ་རྩ་བར་འགྲོ་ལུགས་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱི་དམིགས་ལེགས་པར་ཕྱེད་ནས། སོ་སོར་རྟོག་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་དཔྱད་ཅིང་བསྐྱངས་པའི་མཐར་སྐྱེས་པའི་མྱོང་བ་དགོས་ཀྱི། ཇགཉིས་པ་ནི། གོ་བས་ལེགས་པར་དམིགས་མ་ཕྱེད་པར་ཕུར་ཚུགས་རེ་ལ་འབད་པའི་མྱོང་བ་ཐམ་ཐོམ་གྱིས་གར་ཡང་མི་ཕྱིན་ཏེ། ཉམས་ལེན་གྱི་སྐབས་གཞན་དུའང་དེ་ལྟར་ཤེས་པར་བྱའོ།།
tib. p. 30720
消文紀錄——
此如前說趣大乘門是發心理及以大悲為根本理：根據前面所說「顯示入大乘門唯是發心」的道理，以及「開示大乘道之根本即是大悲」的道理。
善別此等以觀察智，思擇修習後生證悟：好好地了解這些道理，以觀察智思惟、抉擇、修習之後，就能生起證悟。
若其知解未善分別，唯專策勤略生感觸，全無所至：如果不能善加分別，只專注精勤修習，稍微生起感觸，不能有任何成就。
修餘事時皆如是知：修習其他法門時，都要照這方法去了知。
我對這段本文之理解——
這段本文結示應以觀察智思擇修習「入大乘門唯是發心」及「大乘道之根本即是大悲」的道理。
2011/06/27初版；2015/07/24修訂(取消黑底白字樣式)；2021/04/09三版(變更字體，藏文改採泰式分散對齊，並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 21911
《曼殊室利莊嚴佛土經》云：「於東北方有大自在王佛，世界曰千莊嚴，其中有情皆具安樂，如諸苾芻入滅定樂。設於彼土修淨梵行，經過百千俱胝年歲，若於此土最下乃至於彈指頃，緣一切有情發生慈心，其所生福較前尤多，況晝夜住。」
p. 21913
tib. p. 30505
ཇབཞི་པ་ཞིང་འདིར་མཆོད་ན་སྔར་ལས་ཀྱང་ལྷག་པ་ནི། འཇམ་དཔལ་གྱི་ཞིང་བཀོད་ལས་ཀྱང༌། བྱང་ཤར་གྱི་མཚམས་ནས་སངས་རྒྱས་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོའི་རྒྱལ་པོའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་སྟོང་གིས་བརྒྱན་པ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ན་དགེ་སློང་འགོག་པ་ལ་ཞུགས་པའི་བདེ་བ་བཞིན་དུ་སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱང་བདེ་བ་དང་ལྡན་ནོ།། དེར་ལོ་བྱེ་བ་བརྒྱ་སྟོང་དུ་ཚངས་སྤྱོད་སྤྱད་པས་ནི་ཞིང་འདིར་ཐ་ན་སེ་གོལ་གཏོགས་པའི་ཡུན་ཙམ་དུ་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་བྱམས་པའི་སེམས་བསྐྱེད་ན་སྔ་མ་ལས་བསོད་ནམས་ཆེས་མང་དུ་བསྐྱེད་ན་ཉིན་མཚན་དུ་གནས་པ་ལྟ་ཅི་སྨོས་ཞེས་བཤད་པ་དང༌།
tib. p. 30511
論源紀錄——
T11 No. 310
大唐于闐三藏實叉難陀譯
《大寶積經》卷第五十八至卷六十〈文殊師利授記會第十五〉。
東北方有世界。名妙莊嚴忍。彼現有佛號大自在王。其土眾生皆悉具足一向安樂。譬如比丘入於滅定。彼之安樂亦復如是。若有眾生於彼佛土。億百千歲修諸梵行。不如於此娑婆世界。一彈指頃於諸眾生起慈悲心。所獲功德尚多於彼。何況能於一日一夜住清淨心。
2011/06/27初版；2015/07/27修訂(取消黑底白字樣式)；2021/06/14三版(變更字體，藏文改採泰式分散對齊，並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 22104
此說較諸聲聞現證究竟苦諦，以厭患心所見諸苦，菩薩修悲思苦眾多。若無量門思惟無樂苦惱道理，慈悲亦多。若恆思惟，則能發生猛利堅固，故少教授便覺飽足，棄修諸大教典所說，力極微弱。
p. 22106
tib. p. 30710
ཇབརྒྱད་པ་ཉན་ཐོས་ལས་བྱང་སེམས་ཀྱིས་སྡུག་བསྔལ་སེམས་པ་མང་ཚུལ་ནི། དེ་ཡང་ཉན་ཐོས་སྡུག་བསྔལ་གྱི་བདེན་པ་མངོན་པར་རྟོགས་པ་དང་མཐར་ཐུག་པ་སྐྱོ་བའི་སེམས་ཀྱིས་སྡུག་བསྔལ་མཐོང་བ་ལས། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སྙིང་རྗེ་བསྒོམ་པས་སྡུག་བསྔལ་སེམས་པ་མང་བར་གསུངས་སོ།། ཇདགུ་བ་དམིགས་པའི་སྙིང་རྗེ་ལ་ཤུགས་དང་ངར་བསྐྱེད་ཚུལ་གཅེས་པ་ནི། བདེ་བ་མེད་པ་དང་སྡུག་བསྔལ་བའི་ཚུལ་སྒོ་མཐའ་ཡས་པ་ནས་བསམས་ན་བྱམས་པ་དང་སྙིང་རྗེ་ཡང་ཤིན་ཏུ་མང་པོ་སྐྱེ་ལ། རྒྱུན་རིང་བར་བསམས་ན་ཤུགས་དྲག་ལ་བརྟན་པ་སྐྱེ་བས་གདམས་ངག་ཅུང་ཟད་རེས་ཚིམ་ནས་གཞུང་ཆེ་བ་ནས་བཤད་པ་རྣམས་ལ་བསྒོམ་པ་དོར་ན་སྟོབས་ཤིན་ཏུ་ཆུང་ངོ་།།
tib. p. 30715
消文紀錄——
此說較諸聲聞現證究竟苦諦，以厭患心所見諸苦：此外，與現證究竟苦諦的諸聲聞，以厭患心所見之諸苦相比較時，……。
菩薩修悲思苦眾多：菩薩修悲所思惟的苦遠超過前者。
若無量門思惟無樂苦惱道理，慈悲亦多：如果能夠從無量法門思惟一切有情乏安樂、具眾苦之道理，所生慈心、悲心也多。
若恆思惟，則能發生猛利堅固：如果恆常思惟（無樂、苦惱的道理），則能生起猛利堅固（的慈心、悲心）。
故少教授便覺飽足，棄修諸大教典所說，力極微弱：所以，如果修習少許教授便覺飽足，因而棄修諸大教典所說，慈力、悲力必然極為薄弱。
我對這段本文之理解——
這段本文明示菩薩修悲思苦遠超過現證究竟苦諦之諸聲聞，結勸應由多門恆常思惟無樂苦惱道理。
2011/06/26初版；2015/07/27修訂(取消黑底白字樣式)；2021/06/14三版(變更字體，藏文改採泰式分散對齊，並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 22102
若於自上思惟此等，則成引發出離心因。若於他上而思惟者，則成引發悲心之因。然未先於自上思惟，則不能生令至扼要。此乃略說，廣則應如〈菩薩地〉說，悲心所緣百一十苦，有强心力應當修學。
p. 22104
tib. p. 30706
ཇབདུན་པ་དམིགས་པའི་ཁྱད་པར་ལ་གཉིས་ལས་བསྒོམ་པའི་དགོས་པ་ནི། རང་གི་སྟེང་དུ་དེ་དག་བསམས་ན་ངེས་འབྱུང་གི་བསམ་པ་སྐྱེ་བའི་རྒྱུར་འགྱུར་ལ། གཞན་སྟེང་དུ་བསམས་པས་སྙིང་རྗེ་སྐྱེ་བའི་རྒྱུར་འགྱུར་རོ།། འོན་ཀྱང་རང་སྟེང་དུ་སེམས་པ་སྔོན་དུ་མ་སོང་ན་གནད་དུ་འགྲོ་བ་མི་སྐྱེའོ།། ཇགཉིས་པ་སྒོམ་ཚུལ་དངོས་ནི། དེ་དག་ནི་མཚོན་བ་ཙམ་སྟེ། རྒྱས་པར་སྙིང་རྗེའི་དམིགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་བརྒྱ་རྩ་བཅུ་བྱང་སར་གསུངས་པ་ལ་བློའི་མཐུ་ཡོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་བསྒོམ་པར་བྱའོ།།
tib. p. 30710
消文紀錄——
若於自上思惟此等，則成引發出離心因：如果對自思惟這些，則能變成引發出離心之因。消文者按，「此等」指總別諸苦。
若於他上而思惟者，則成引發悲心之因：如果對他思惟這些，則能變成引發悲心之因。
然未先於自上思惟，則不能生令至扼要：然而未先對自思惟，則不能達到修習扼要。
此乃略說：以上是概略述說。
廣則應如〈菩薩地〉說：詳細的闡述應如〈菩薩地〉所說。消文者按，指《瑜伽師地論》卷第四十四〈本地分中菩薩地第十五初持瑜伽處供養親近無量品第十六〉。
悲心所緣百一十苦：思惟悲心所緣的百一十種苦。消文者按，請參考殊悉地。
有强心力應當修學：有強盛心力之修行者應當修學這些。
我對這段本文之理解——
這段本文結示先於自上思惟總別諸苦至為扼要，並勸應依〈菩薩地〉所說緣百一十苦而修學。
2011/06/25初版
2015/07/27修訂(取消黑底白字樣式)
論之本文──p. 30106
又為世間微劣事故，能强忍受務農，徇利戰競等事，非一大苦。如是思已，當於苦行而發無畏。
p. 30107
tib.p. 41903
འཇིག་རྟེན་པའི་དགོས་པ་དམན་པའི་ཆེད་དུ་ཞིང་ལས་དང་ཚོང་དང་གཡུལ་འགྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་དུ་མ་ལ་བསྲན་འཛུགས་པ་རྣམས་བསམས་ལ་དཀའ་སྤྱད་ཀྱིས་མི་འཇིགས་པ་བསྐྱེད་པར་བྱའོ།
tib.p. 41905
實習紀錄──
週四（2011/06/23）母班上課進度，同學消文謂戰競為戰戰兢兢，下課時告知：競兢之別。今日特為此事查對藏文，記錄於下：
文中「務農、徇利、戰競等事」所對藏文為ཞིང་ལས་དང་ཚོང་དང་གཡུལ་འགྱེད་པ་སོགས།，依張怡蓀《藏漢大辭典》之解釋：
ཞིང་ལས農業、農事(p.2390)
ཚོང貿易、商務(p.2294)
གཡུལ་འགྱེད་པ戰鬥、打仗(p.2625)