消文(2011/12/01)

2011/12/01初版；2015/06/02修訂(取消黑底白字樣式)；2017/05/21三版(藏文改採泰式分散對齊，並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)

論之本文——p. 24306

《道炬論》云：「此為餘生憶念故，如說學處應盡護。」言如說者，謂如〈迦葉問品〉所說也，即此經意亦是如此。

^{p. 24308}

_{tib. p. 33705}

ལམ་སྒྲོན་ལས། འདི་ནི་སྐྱེ་བ་གཞན་དུའང་དྲན་དོན་དུ། །ཇི་སྐད་བཤད་པའི་བསླབ་པ་ཡོངས་སུ་བསྲུང༌། །ཞེས་གསུངས་ཏེ། ཇི་སྐད་བཤད་པ་ནི་འོད་སྲུངས་ཀྱིས་ཞུས་པ་ལས་ཇི་སྐད་བཤད་པའོ།། ^ཇབཞི་པ་དེ་ལྟར་འདོད་པས་འོད་སྲུང་ལེའུ་དང་འགལ་བས་དགག་པ་ནི། མདོ་ཉིད་ཀྱི་དོན་ཡང་དེ་ཡིན་ཏེ།

^{tib. p. 33708}

消文紀錄——

《道炬論》云：《道炬論》說。

此為餘生憶念故，如說學處應盡護：這是為了能令來生常憶念（願菩提心）的緣故，就像經典中所說的，應當完全守護學處。消文者按，附錄二譯文作：「此為餘生常憶念，如說學處當遍護。」

言如說者：（《道炬論》當中）所謂「如說」的意思，是……。

謂如〈迦葉問品〉所說也：也就是像（《大寶積經》）〈迦葉問品〉當中所說的。

即此經意亦是如此：換句話說，《大寶積經》的意思也是這樣。

我對這段本文之理解——

這段本文引《道炬論》中所說「為餘生憶念故」，補充說明由於「四黑法是於他生令所發心不現起因」，「故於現法而正遮止」，是「為餘生常憶念」故。至於〈迦葉問品〉當中的意思，將在下面段落繼續闡釋。

前一則　下一則

消文(2011/11/30)

2011/11/30初版；2015/06/02修訂(取消黑底白字樣式)；2017/05/21三版(藏文改採泰式分散對齊，並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)

論之本文——p. 24305

其中若念，我不能成佛，故捨發心者，即彼無間棄捨，無待一時，故一切種畢竟非理。四黑法者，非是現法失發心因，是於他生令所發心不現起因，故於現法而正遮止。

^{p. 24306}

_{tib. p. 33702}

^ཇགཉིས་པ་མི་འཐད་པའི་ཕྱོགས་དེ་དགག་པའི་རིམ་པ་ནི། དེ་ལ་ངས་སངས་རྒྱས་བསྒྲུབ་པར་མི་ནུས་སྙམ་ནས་སེམས་བསྐྱེད་བཞག་ན་དེ་ལ་ནི་དེ་མ་ཐག་ནས་གཏོང་གི་ཐུན་ཚོད་ལ་བལྟོས་གཏན་ནས་མི་དགོས་པས་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་མི་འཐད་དོ།། ^ཇགསུམ་པ་ནག་ཆོས་གཞི་གཏོང་རྒྱུ་ཡིན་པ་ལམ་སྒྲོན་གྱིས་བཀག་པ་ནི། ནག་པོའི་ཆོས་བཞི་ནི་ཚེ་འདིར་སེམས་བསྐྱེད་གཏོང་བའི་རྒྱུ་མིན་གྱི། སྐྱེ་བ་གཞན་དུ་སེམས་བསྐྱེད་མངོན་དུ་མི་འགྱུར་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པས་ཚེ་འདིར་འགོག་པ་ཡིན་ཏེ།

^{tib. p. 33705}

消文紀錄——

其中若念，我不能成佛，故捨發心者：前述諸多人所說當中，提到「我不能成佛」，於是就棄捨發心的人。

即彼無間棄捨，無待一時：他們在動念那一剎那就已經棄捨發心了，無需等到四個鐘頭以後。

故一切種畢竟非理：因此，任何情況下都不符道理。

四黑法者，非是現法失發心因：違犯四黑法時，並不是在此生失掉發心因。

是於他生令所發心不現起因：乃是在他生不能再生起發心因。

故於現法而正遮止：所以必須在這一生就如理地去遮止。

我對這段本文之理解——

宗大師在前段引述完「多作是說」的內容之後，就其中不合理之處予以破除。

前一則　下一則

消文(2011/11/29)

2011/11/29初版；2015/06/02修訂(取消黑底白字樣式)；2017/05/21三版(藏文改採泰式分散對齊，此段無ཏྲེ་ཧོར།版四家注)

論之本文——p. 24303

若犯六次發心及學二資糧，亦唯衰損之因。若已失者，應以儀軌重受願心，若唯衰損因者，則不須重受，悔除即可。

^{p. 24305}

_{tib. p. 33619}

ལན་དྲུག་ལེན་པ་དང་ཚོགས་གཉིས་ལ་སློབ་པ་ཉམས་ནའང་ཉམས་པ་ཙམ་གྱི་རྒྱུ་ཡིན་པས་གཏོང་རྒྱུ་བྱུང་ན་སྨོན་སེམས་ལེན་པའི་ཆོ་ག་སྐྱོར་ལ། ཉམས་རྒྱུ་ཙམ་ལ་ནི་ཆོ་ག་བསྐྱར་མི་དགོས་བཤགས་པས་ཆོག་གོ་ཞེས་མང་པོ་དེ་སྐད་དུ་སྨྲའོ།།

^{tib. p. 33701}

消文紀錄——

若犯六次發心及學二資糧：如果違犯六次發心和違犯修學福智二資糧。

亦唯衰損之因：也只是衰損菩提心的因。

若已失者，應以儀軌重受願心：如果願菩提心已經失壞了，應該以儀軌重新受願心。

若唯衰損因者，則不須重受，悔除即可：如果只是衰損菩提心的因，那麼就不必重受願心儀軌，藉由懺悔淨除即可。

我對這段本文之理解——

這段本文闡述若犯六次發心及學二資糧，只是衰損之因，非棄捨願心，若已失壞則應重受願心儀軌。

前一則　下一則

消文(2011/11/28)

2011/11/28初版；2015/06/01修訂(取消黑底白字樣式)；2017/05/21三版(藏文改採泰式分散對齊，並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)

論之本文——p. 24302

第三犯已還出道理者。多作是說，犯四黑法及心捨有情之五，或加念云「我不能成佛」棄捨發心，共為六種。若越一時則捨願心，若一時內而起追悔，僅是衰損因。

^{p. 24303}

_{tib. p. 33616}

༣ ཉམས་ན་ཕྱིར་བཅོས་པའི་ཐབས།

གསུམ་པ་ཉམས་ན་ཕྱིར་འཆོས་པའི་ཚུལ་ལ། ^ཇཉམས་ཚུལ་དང་འཆོས་ཚུལ་དང་། འཇུག་སྡོམ་ཅན་ལའང་སྨོན་སེམས་ཐུན་མོང་མིན་པའི་བསླབ་བྱ་ཡོད་པ་གསུམ། དང་པོ་ལ་ཉམས་གཏོང་ཡིན་མིན་ལ་དཔྱད་པ་དང་། བསླབ་བྱར་འདོད་ཚུལ་ལ་དཔྱད་པ་དང་། རང་ལུགས་ཀྱི་བསླབ་བྱ་གསུམ། དང་པོ་ལ་ཉམས་གཏོང་གི་རྒྱུ་དང་ཡུལ་དུས་ལ་དཔྱད་པ་གཉིས། དང་པོ་ལ་དགུ་ལས། དང་པོ་གཏོང་བའི་རྒྱུ་དང་དུས་གཉིས་ཀ་ནོར་བ་ནི། ནག་པོའི་ཆོས་བཞི་དང་སེམས་ཅན་བློས་སྤོང་དང་ལྔའམ། ངས་སངས་རྒྱས་བསྒྲུབ་པར་མི་ནུས་སྙམ་ནས་སེམས་བསྐྱེད་དོར་བ་དང་དྲུག་ལ་ཐུན་ཚོད་འདས་ན་སྨོན་སེམས་གཏོང་ལ། ཐུན་ཚོད་ཀྱི་ནང་དུ་འགྱོད་པས་སླེབ་ན་ཉམས་པའི་རྒྱུར་འགྱུར་ཞིང༌།

^{tib. p. 33619}

消文紀錄——

第三犯已還出道理者：這是科文^辛三、設壞還出之方便。也就是說犯（四黑法）之後，如何可以還出。

多作是說：有許多人持以下的看法。

犯四黑法及心捨有情之五：犯四黑法加上生起棄捨有情的心，合為五種失壞之因。

或加念云「我不能成佛」棄捨發心，共為六種：或者再加上心想「我不能成佛」而棄捨發心，共為六種失壞之因。

若越一時則捨願心：如果犯了超過一時，就構成棄捨願心。消文者按，「一時」指晝三夜三之一，即四小時。

若一時內而起追悔，僅是衰損因：如果犯了之後，在一時之內生起追悔之心，那麼只是衰損了發心的因而已。

我對這段本文之理解——

這段本文先引述當時藏人對於失壞願心的因相有不同的說法，最多有六種，同時認定越一時就算棄捨願心。{2015.6.01}稍後宗大師一一駁斥之。

前一則　下一則

消文(2011/11/27)

2011/11/27初版；2015/05/24修訂(取消黑底白字樣式，訂正《寶雲經》為《寶積經》，並將原文末二句歸為《三摩地王經》)；2017/05/21三版(藏文改採泰式分散對齊，並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)

論之本文——p. 24212

《寶雲經》說：「若於一切威儀路中修菩提心，隨作何善以菩提心而為前導，於餘生中亦不捨離如此心寶，如如若人多觀察。」等明顯宣說。

{2015.5.24}訂正如下：

《寶積經》說：「若於一切威儀路中修菩提心，隨作何善，以菩提心而為前導。」《三摩地王經》亦云：「於餘生中亦不捨離如此心寶，如如若人多觀察。」等明顯宣說。

^{p. 24301}

_{tib. p. 33612}

^ཇགསུམ་པ་དཀོན་མཆོག་སྤྲིན་ལས་ཟལ་སྒྲོན་གྱིས་སྤྱོད་ལམ་དང་དགེ་བ་གང་བྱེད་ཀྱི་མགོར་སེམས་བསྐྱེད་ན་ཚེ་རབས་ཐམས་ཅད་དུ་མི་འབྲལ་བར་བཤད་པ་ནི། དཀོན་བརྩེགས་ལས། སྤྱོད་ལམ་ཐམས་ཅད་དུ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་སྦྱོང་བ་དང་དགེ་བ་ཅི་བྱེད་ཀྱི་སྔོན་དུ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་གཏོང་བ་བྱས་ན་སྐྱེ་བ་གཞན་དུའང་སེམས་རིན་པོ་ཆེ་དང་མི་འབྲལ་བ་ནི། ཇི་ལྟ་ཇི་ལྟར་མང་དུ་མིས་བརྟགས་ན། །ཞེས་སོགས་ཀྱིས་གསལ་བར་བསྟན་ཏོ། །

^{tib. p. 33615}

消文紀錄——

《寶積經》說：《寶積經》說。{2015.5.24}消文者按，《廣論》原作《寶雲經》，2011.11.27消文後，製作論源紀錄時，遍尋不著這段引文，今根據簡體版《四家合注》，得知應以《寶積經》為正。又當年根據佛陀教育基金會請到的紙本藏文廣論，採的版本顯示དཀོན་བརྩེགས།，即為《寶積經》。

若於一切威儀路中修菩提心：如果在行持一切威儀過程當中，始終都能夠修持菩提心。消文者按，一切威儀通常指行住坐臥等威儀。

隨作何善，以菩提心而為前導：（以及）造作任何善業時，都能夠以菩提心作為前導。

於餘生中亦不捨離如此心寶：在未來多生當中也能夠不捨離這個菩提心寶。

如如若人多觀察：{2015.5.24}根據英文廣論，此係指《三摩地王經》所說：
…and it the King of Concentrations Sūtra:
As much as people frequently examine
So much will their minds engage
Whatever they are thinking over.
義為：
又如《三摩地王經》云：「教汝應悟解，如人多觀察，由住彼觀察，心能如是趣。」（此參考廣論p.10304譯出）本文之「如如若人多觀察」應該是對應其中的「如人多觀察」。

等明顯宣說：諸經都有明顯的宣說。{2015.5.24}消文者按，「等」字為省略語，指前述《師子請問經》、《曼殊室利莊嚴國土經》、《寶積經》、以及《三摩地王經》等都有明顯宣說。

我對這段本文之理解——

{2015.5.24}事實上，從「《師子請問經》」下至「如如若人多觀察」，宗大師是引《集學論》卷第四〈護法師品第三〉結示若一切種修菩提心，餘生中亦不捨此心寶。

前一則　下一則

論源(2011/11/26)

2011/11/26初版

2015/05/23修訂(取消黑底白字樣式，增訂《集學論》引文)

論之本文──p. 24211

又《曼殊室利莊嚴國土經》說：「若具四法不捨大願，謂摧伏我慢，斷嫉，除慳，見他富樂心生歡喜。」

^{p. 24212}

_{tib. p. 33609}

།གཞན་ཡང་ང་རྒྱལ་བཅོམ་པ་དང་ཕྲག་དོག་དང་སེར་སྣ་སྤངས་བ་དང་གཞན་གྱི་འབྱོར་པ་མཐོང་ན་ཡིད་དགའ་བ་བཞི་དང་ལྡན་ན་སྨོན་ལམ་མི་འདོར་བར་འཇམ་དཔལ་ཞིང་བཀོད་ལས་གསུངས་པ་དང༌།

^{tib. p. 33612}

論源紀錄──

T11 No. 310
大唐于闐三藏實叉難陀譯
《大寶積經》卷第五十九〈文殊師利授記會第十五之二〉
復次舍利弗。菩薩成就四法。令願不退嚴淨佛剎。何等為四。一者如說能行如行能說。二者常自謙下。三者遠離慳嫉。四者見他得利心生歡喜。

{2015.5.23}於修訂前則論源時，亦見《集學論》引此經如下：

T32 No. 1636

《大乘集菩薩學論》卷第四

西天譯經三藏銀青光祿大夫試光祿卿普明慈覺傳梵大師賜紫沙門臣法護等奉　詔譯

〈護法師品第三〉

《文殊莊嚴佛剎功德經》云：「菩薩成就四法不失本願，乃至得離憍慢慳貪嫉妒，或見他人安隱富樂代之悅豫。」

消文(2011/11/26)

2011/11/26初版；2015/04/23修訂(取消黑底白字樣式)；2017/05/21三版(藏文改採泰式分散對齊，並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)

論之本文——p. 24211

又《曼殊室利莊嚴國土經》說：「若具四法不捨大願，謂摧伏我慢，斷嫉，除慳，見他富樂心生歡喜。」

^{p. 24212}

_{tib. p. 33609}

^ཇགཉིས་པ་འཇམ་དཔལ་གྱི་ཞིང་བཀོད་ལས་ང་རྒྱལ་སོགས་སྤངས་པས་སེམས་བསྐྱེད་མི་འདོར་བ་ནི། གཞན་ཡང་ང་རྒྱལ་བཅོམ་པ་དང་ཕྲག་དོག་དང་སེར་སྣ་སྤངས་བ་དང་གཞན་གྱི་འབྱོར་པ་མཐོང་ན་ཡིད་དགའ་བ་བཞི་དང་ལྡན་ན་སྨོན་ལམ་མི་འདོར་བར་འཇམ་དཔལ་^བགྱི་ཞིང་གི་བཀོད་^བཔའི་མདོ་ལས་གསུངས་པ་དང༌།

^{tib. p. 33612}

消文紀錄——

又《曼殊室利莊嚴國土經》說：此外，《曼殊室利莊嚴國土經》說。消文者按，此經藏語འཇམ་དཔལ་ཞིང་བཀོད།，在p.21911譯作《曼殊室利莊嚴佛土經》，而藏語作འཇམ་དཔལ་གྱི་ཞིང་བཀོད།，此中應是省略གྱི་故。請參考消文(2011/06/16)。

若具四法不捨大願：如果具備四法，就能夠不捨大願心。消文者按，指大菩提心。

謂摧伏我慢，斷嫉，除慳，見他富樂心生歡喜：（這四法）就是摧伏我慢、斷除嫉妒、斷除慳吝、見他有情富樂而心生歡喜。

我對這段本文之理解——

這段本文再引《曼殊室利莊嚴國土經》闡述如何可以不捨大菩提心。

前一則　下一則

論源(2011/11/25)

2011/11/25初版

2015/05/23修訂(取消黑底白字樣式，增訂《集學論》內容)

論之本文──p. 24210

《師子請問經》云：「由何一切生，不失菩提心，夢中尚不捨，何況於醒時！」答曰：「於村或城市，或隨住境中，令正趣菩提，此心則不捨。」

^{p. 24211}

_{tib. p. 33605}

།སེང་གེས་ཞུས་པ་ལས་ཀྱང༌། སྐྱེ་བ་ཀུན་ཏུ་བྱང་ཆུབ་སེམས། །རྨི་ལམ་ན་ཡང་སེམས་འདི་ནི། །འདོར་མི་འགྱུར་ནམ་ཉལ་ཚེ། །སྨོས་ཅི་འཚལ་བར་གང་གིས་འགྱུར། །བཀའ་སྩལ་པ། གྲོང་ངམ་གྲོང་ཁྱེར་རྣམས་སུ་འམ། །གང་དུ་གནས་པའི་ཡུལ་རྣམས་སུ། །བྱང་ཆུབ་ལ་ནི་ཡང་དག་འཛུད། །དེས་ན་སེམས་འདོར་མི་འགྱུར་རོ། །ཞེས་གསུངས་སོ།

^{tib. p. 33609}

論源紀錄──

T11 No. 310

大唐三藏菩提流志奉 詔譯

《大寶積經》卷第一百六〈阿闍世王子會第三十七〉

王子又問：「云何所生處，菩提心不壞，乃至於夢中，亦無有忘失？」世尊答曰：「凡所遊行處，城邑聚落中，化眾趣菩提，菩提心不壞。」

{2015.5.23}英文廣論注其出處為《集學論》，《四家合注》更進一步指出出處為卷四〈護法師品第三〉如下所示：

T32 No. 1636

《大乘集菩薩學論》卷第四

西天譯經三藏銀青光祿大夫試光祿卿普明慈覺傳梵大師賜紫沙門臣法護等奉　詔譯

〈護法師品第三〉

《師子王所問經》偈云：「若人行法施，亦不為凌滅，是入速疾得，諸佛集會中。如星賀太子，生生念法施，又生生世世，乃至夢寐中，不捨菩提心，況復今覺時。」彼經又云：「若於是行處，或聚落城邑亦不捨是心，教化令他悟。」