論源(2009/02/28)

2009/02/28初版；2017/12/05修訂(重編版面，移除超連結，增訂藏文，採泰式分散對齊，並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)

論之本文——p. 12512

究竟者，謂他領解。《俱舍釋》說若他未解，僅成綺語。離間粗語，亦皆同此。

^p. 12513

_{tib. p. 16909}

མཐར་ཐུག་^ཇལ་དངོས་དང་དོགས་གཅོད་གཉིས། དང་པོ་ནི། ཕ་རོལ་པོས་གོ་བ་ཡིན་ཏེ་^ཇགཉིས་པ་དོགས་གཅོད་ནི་མ་གོ་ན་ཚིག་ཀྱལ་པ་ཙམ་དུ་འགྲོ་བར། མཛོད་འགྲེལ་ལས་བཤད་དོ།། དེ་ནི་ཕྲ་མ་དང་ཚིག་རྩུབ་ལ་ཡང་འདྲའོ།།

^{tib. p. 16911}

論源紀錄——

T30 No. 1579

彌勒菩薩說

三藏法師玄奘奉　詔譯

《瑜伽師地論》卷第五十九〈攝決擇分中有尋有伺等三地之二〉

方便究竟者，謂時眾及對論者領解。

T29 No. 1558

《阿毘達磨俱舍論》卷第十六〈分別業品第四之四〉

尊者世親造

三藏法師玄奘奉　詔譯

頌曰：「染異想發言，解義虛誑語。」

論曰：「於所說義異想發言，及所誑者解所說義，染心不誤成虛誑語。若所誑者未解言義，此言是何？是雜穢語。」

T29 No. 1559

婆藪盤豆造

陳天竺三藏真諦譯

《阿毘達磨俱舍釋論》卷第十二〈中分別業品之三〉

偈曰：「別想說此言，於解義妄語。」

釋曰：「是其所說義，於此義中，起別異想說言。所依人若解此言義，此言成妄語。若所依人不解此言義，此言云何？此言則成無義語。」

分析者按——無義語即綺語。

前一則　下一則

消文(2009/02/28)

2009/02/28初版；2017/12/05修訂(重編版面，移除超連結，增訂藏文，採泰式分散對齊，並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)

論之本文——p. 12512

究竟者，謂他領解。《俱舍釋》說若他未解，僅成綺語。離間粗語，亦皆同此。

^{p. 12513}

_{tib. p. 16909}

མཐར་ཐུག་^ཇལ་དངོས་དང་དོགས་གཅོད་གཉིས། དང་པོ་ནི། ཕ་རོལ་པོས་གོ་བ་ཡིན་ཏེ་^ཇགཉིས་པ་དོགས་གཅོད་ནི་མ་གོ་ན་ཚིག་ཀྱལ་པ་ཙམ་དུ་འགྲོ་བར། མཛོད་འགྲེལ་ལས་བཤད་དོ།། དེ་ནི་ཕྲ་མ་དང་ཚིག་རྩུབ་ལ་ཡང་འདྲའོ།།

^{tib. p. 16911}

消文紀錄——

究竟者，謂他領解：（妄語惡業道的）究竟相是對方領會了解（所說的內容）。

《俱舍釋》說若他未解，僅成綺語：《俱舍釋論》說，如果他人並不了解（所說的內容）時，只能算作綺語。

離間粗語，亦皆同此：（至於）離間語和粗惡語也都依照這種標準去判斷。

我對這段本文之理解——

這段本文闡釋妄語惡業道的究竟相。

前一則　下一則

科判(2009/02/27)

2009/02/27初版；2021/09/02重編

84於總大乘學習道理•受已如何學習道理•於此如何學習次第科判表

前一則　下一則

消文(2009/02/27)

2009/02/27初版；2017/12/04修訂(重編版面，移除超連結，增訂藏文，採泰式分散對齊，並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)

論之本文——p. 12511

《俱舍本》、《釋》於語四業，皆說教他亦成業道。《毘奈耶》中：「說起此等究竟犯時，要須自說。」

^{p. 12512}

_{tib. p. 16907}

^ཇདབྱིག་གཉེན་ལུགས་ནི་མཛོད་རྩ་འགྲེལ་དུ་ངག་གི་བཞི་ཀ་ལ་བཅོལ་བས་ལས་དུ་འགྱུར་བར་བཤད་དོ།། ^ཇའདུལ་བའི་ལུགས་ལྟུང་བར་སྦྱར་བ་ནི་འདུལ་བ་ལས་ནི། དེ་དག་གི་མཐར་ཐུག་གི་ལྟུང་བ་བསྐྱེད་པ་ལ་རང་གིས་སྨྲས་པ་དགོས་པར་གསུངས་སོ།།

^{tib. p. 16909}

消文紀錄——

《俱舍本》、《釋》於語四業，皆說教他亦成業道：《俱舍論》與《俱舍釋論》對於四種語業道，都說教他人說也都成就業道。俱舍本釋，指唐玄奘譯之《俱舍論》（本）與陳真諦譯之《俱舍釋論》（釋）。消文者按，因為造者同為世親菩薩，梵語वसुबन्धु (Vasubandhu)，釋論譯者音譯作婆藪盤豆，故釋論常亦作自釋或自釋論。又兩者實為同本異譯，故《俱舍釋論》又稱《舊俱舍》，而《俱舍論》則稱《新俱舍》。語四業，即妄語、離間語、粗惡語及綺語等四語業道。

《毘奈耶》中：「說起此等究竟犯時，要須自說。」：《毘奈耶》當中說：「至於判斷這些行為是否確定犯惡業道時，必須視自己說否而定。」

我對這段本文之理解——

這段本文引述諸經論關於語四業道的認定標準。

前一則　下一則

論源(2009/02/26)

2009/02/26初版；2017/12/04修訂(重編版面，移除超連結，增訂藏文，採泰式分散對齊，並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)

論之本文——p. 12509

加行者，謂或言說或默忍受或現身相。此復所求或為自利或為利他，隨為何故說悉同犯。此中說於妄語、離間及粗惡語，雖教他說其三亦成。

^p. 12511

_{tib. p. 16904}

སྦྱོར་བ་^ཇལ་དངོས་དང་དོགས་གཅོད་གཉིས། དང་པོ་ནི། སྨྲ་བའམ་ཅང་མི་སྨྲ་བས་དང་དུ་ལེན་པའམ་ལུས་བསྒྱུར་བའི་མཚན་མས་སྟོན་པའོ།། ^ཇགཉིས་དོགས་གཅོད་ལ་གཉིས་ལས་དང་པོ་དགོས་པ་ལ་བསྟེན་པའི་དོགས་གཅོད་ནི་དེ་ཡང་དགོས་པ་རང་ངམ་གཞན་གྱི་དོན་ཇི་འདྲ་ཞིག་གི་ཕྱིར་དུ་སྨྲས་ཀྱང་འདྲ་བར་གསུངས་སོ།། ^ཇགཉིས་པ་བཅོལ་བའི་དང་། ^ཇཡང་གཞན་གྱི་དོགས་གཅོད་ནི་ལུགས་གསུམ་ལས་ས་སྡེའི་ལུགས་ནི་འདིར་བརྫུན་དང་ཕྲ་མ་དང་ཚིག་རྩུབ་མོ་གསུམ་ལ་བཅོལ་བ་ལའང་དེ་གསུམ་དུ་འགྱུར་བར་གསུངས་ཤིང་། 

^{tib. p. 16907}

論源紀錄——

T30 No. 1579

彌勒菩薩說

三藏法師玄奘奉　詔譯

《瑜伽師地論》卷第五十九〈攝決擇分中有尋有伺等三地之二〉

復次若自因故而說妄語。或他因故或因怖畏。或因財利而說妄語。皆名妄語。若不見聞覺知言見聞覺知。或見聞覺知言不見聞覺知。皆名妄語。若書陳說。或以默然表忍斯義。或動支體以表其相。或為證說。或有自說或令他說。如是一切皆妄語罪。復次若以實事毀呰於他。為乖離故而發此言。名離間語。……為乖離故或自發言或令他發。如是皆名離間語罪。復次若有對面發辛楚言。名麤惡語。……或自發起辛楚之言或令他發。如是皆名麤惡語罪。

前一則　下一則

消文(2009/02/26)

2009/02/26初版；2017/12/04修訂(重編版面，移除超連結，增訂藏文，採泰式分散對齊，並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)

論之本文——p. 12509

加行者，謂或言說或默忍受或現身相。此復所求或為自利或為利他，隨為何故說悉同犯。此中說於妄語、離間及粗惡語，雖教他說其三亦成。

^{p. 12511}

_{tib. p. 16904}

སྦྱོར་བ་^ཇལ་དངོས་དང་དོགས་གཅོད་གཉིས། དང་པོ་ནི། སྨྲ་བའམ་ཅང་མི་སྨྲ་བས་དང་དུ་ལེན་པའམ་ལུས་བསྒྱུར་བའི་མཚན་མས་སྟོན་པའོ།། ^ཇགཉིས་དོགས་གཅོད་ལ་གཉིས་ལས་དང་པོ་དགོས་པ་ལ་བསྟེན་པའི་དོགས་གཅོད་ནི་དེ་ཡང་དགོས་པ་རང་ངམ་གཞན་གྱི་དོན་ཇི་འདྲ་ཞིག་གི་ཕྱིར་དུ་སྨྲས་ཀྱང་འདྲ་བར་གསུངས་སོ།། ^ཇགཉིས་པ་བཅོལ་བའི་དང་། ^ཇཡང་གཞན་གྱི་དོགས་གཅོད་ནི་ལུགས་གསུམ་ལས་ས་སྡེའི་ལུགས་ནི་འདིར་བརྫུན་དང་ཕྲ་མ་དང་ཚིག་རྩུབ་མོ་གསུམ་ལ་བཅོལ་བ་ལའང་དེ་གསུམ་དུ་འགྱུར་བར་གསུངས་ཤིང་། 

^{tib. p. 16907}

消文紀錄——

加行者：（妄語惡業道的）加行相的意思是……。消文者按，指如何說妄語。

謂或言說或默忍受或現身相：也就是或者以言語表達，或者默不作聲，或者以肢體語言。

此復所求或為自利或為利他，隨為何故說悉同犯：此外，不論是為了自利，或者是為了利他而說妄語，都算犯妄語業道。

此中說於妄語、離間及粗惡語，雖教他說其三亦成：本論對於妄語、離間語以及粗惡語等，即使是教他人說，也成立業道。

我對這段本文之理解——
這段本文闡釋妄語的加行相，並且特別指出教他說亦成業道。

前一則　下一則

消文(2009/02/25)

2009/02/25初版；2017/12/04修訂(重編版面，移除超連結，增訂藏文，採泰式分散對齊，此段無ཏྲེ་ཧོར།版四家注)

論之本文——p. 12508

意樂分三，想者，謂於所見變想不見，及於未見變想見等。煩惱者，謂三毒。等起者謂覆藏想樂說之欲。

^{p. 12509}

_{tib. p. 16901}

།བསམ་པ་ལ་གསུམ་ལས། འདུ་ཤེས་ནི། མཐོང་བ་ལ་མ་མཐོང་བར་བསྒྱུར་བ་དང་མ་མཐོང་བ་ལ་མཐོང་བར་འདུ་ཤེས་བསྒྱུར་བ་སོགས་སོ། །ཉོན་མོངས་ནི། གསུམ་མོ། །ཀུན་སློང་ནི། འདུ་ཤེས་བསྒྱུར་ཏེ་སྨྲ་བར་འདོད་པའོ།

^{tib. p. 16904}

消文紀錄——

消文者按，等起者依舊版文句理解。

意樂分三：（妄語黑業道的）意樂相分三類。消文者按，即想、欲樂（等起）及煩惱。

想者，謂於所見變想不見，及於未見變想見等：（妄語黑業道的）想相就是對於所看見的把它表達作沒有看見，以及對於沒有看見的把它表達作看見。

煩惱者，謂三毒：（妄語黑業道的）煩惱相也就是貪瞋痴。

等起者謂覆藏想樂說之欲：（妄語黑業道的）等起也就是喜歡說覆藏想的欲念。覆藏想，【T26 No. 1525《彌勒菩薩所問經論》卷第五】：「起覆藏想者。覆藏實事。異相事中住異相說。」消文者按，此句以「等起者謂樂說覆藏想之欲」理解即可，也就是「想掩蓋事實愛說謊」的意思。新版作「等起者，謂覆藏想、樂說之欲」，似乎障礙了對於文義之理解。

我對這段本文之理解——

這段本文闡釋妄語黑業道的意樂相。

前一則　下一則

論源(2009/02/24)

2009/02/24初版；2017/12/04修訂(重編版面，移除超連結，增訂藏文，採泰式分散對齊，此段無ཏྲེ་ཧོར།版四家注)

論之本文——p. 12508

妄語。事者，謂見聞覺知四，及此相違四。能解之境，謂他領義。

^p. 12508

_{tib. p. 16820}

།བརྫུན་དུ་སྨྲ་བའི་གཞི་ནི། མཐོང་བ་ཐོས་པ་བྱེ་བྲག་ཕྱེད་པ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་བཞི་དང་དེ་ལས་ལྡོག་པ་བཞི་སྟེ། གོ་བྱའི་ཡུལ་ནི་ཕ་རོལ་པོས་དོན་གོ་བའོ། 

^{tib. p. 16901}

論源紀錄——

T30 No. 1579

彌勒菩薩說

三藏法師玄奘奉　詔譯

《瑜伽師地論》卷第八〈本地分中有尋有伺等三地之五〉

云何妄語？謂於他有情，起覆想說欲樂，起染汙心，若即於彼起偽證方便，及於偽證究竟中，所有語業。

《瑜伽師地論》卷第五十九〈攝決擇分中有尋有伺等三地之二〉
妄語業道事者。謂見聞覺知。不見不聞不覺不知。

前一則　下一則

消文(2009/02/24)

2009/02/24初版；2017/12/04修訂(重編版面，移除超連結，增訂藏文，採泰式分散對齊，此段無ཏྲེ་ཧོར།版四家注)

論之本文——p. 12508

妄語。事者，謂見聞覺知四，及此相違四。能解之境，謂他領義。

^{p. 12508}

_{tib. p. 16820}

།བརྫུན་དུ་སྨྲ་བའི་གཞི་ནི། མཐོང་བ་ཐོས་པ་བྱེ་བྲག་ཕྱེད་པ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་བཞི་དང་དེ་ལས་ལྡོག་པ་བཞི་སྟེ། གོ་བྱའི་ཡུལ་ནི་ཕ་རོལ་པོས་དོན་གོ་བའོ། 

^{tib. p. 16901}

消文紀錄——

妄語：第四黑業道是妄語。梵語मृषावाद (mṛṣāvāda)，【丁福保《佛學大辭典》】：「（術語）十惡之一。以欺他之意，作不實之言者。」【T30 No. 1579《瑜伽師地論》卷八〈本地分中有尋有伺等三地之五〉】：「云何妄語。謂於他有情起覆想說欲樂。起染污心。若即於彼起偽證方便。及於偽證究竟中所有語業。」

事者，謂見聞覺知四，及此相違四：（妄語的）事相有八類，包括見、聞、覺、知等四方面，以及與這四方面相違的四方面。見聞覺知，【丁福保《佛學大辭典》】：「（術語）眼識之用為見，耳識之用為聞，鼻舌身三識之用為覺，意識之用為知，又云識。」此相違四，是指未見、未聞、未覺、與未知。

能解之境，謂他領義：能了解的情境是指對方領會了所說的意思。消文者按，指構成妄語的條件。

我對這段本文之理解——

這段本文首先定義妄語有八種事相，妄語業道成立之條件是要對方領會了說者所說的意義。

前一則　下一則