2010/01/31初版；2018/06/15修訂(重編版面，移除超連結，增訂藏文並採泰式分散對齊，嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 16005
速離命根者，謂見病難治，便生痛苦，當於此等審細思惟。
p. 16005
tib.p. 21804
ཇལྔ་པ་སྲོག་གི་དབང་པོ་དང་འབྲལ་བར་འགྱུར་བ་ནི། ནད་མི་འཚོ་བར་མཐོང་ནས་སྡུག་བསྔལ་བསྐྱེད་པ་སྟེ། དེ་རྣམས་ལ་ཞིབ་ཏུ་སེམས་པའོ།།
tib.p. 21806
消文紀錄——
速離命根者：（病苦分五之第五）速離命根的意思是……。
謂見病難治，便生痛苦：也就是說久病不癒，因而生起怕死之痛苦。
當於此等審細思惟：應當對以上五種病苦仔細地思惟。
我對這段本文之理解——
這段本文敘述病苦的第五種現象。
2010/01/30初版；2018/06/15修訂(重編版面，移除超連結，增訂藏文並採泰式分散對齊，嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 16003
諸非可意境界受用，雖非所欲須強受用者，謂諸非悅飲食藥等，須強飲用，如是火炙及刀割等，諸粗苦事，皆須習近。
p. 16005
tib.p. 21801
ཇབཞི་པ་ཡུལ་གྱི་ལོངས་སྤྱོད་ཡིད་དུ་མི་འོང་བ་ལ། མི་འདོད་བཞིན་དུ་སྤྱད་དགོས་པ་ནི། སྨན་དང་བཟའ་བཏུང་སོགས་ཡི་གར་མི་འོང་བ་ནན་གྱིས་སྤྱད་དགོས་ཤིང་། དེ་བཞིན་དུ་མེས་བསྲེག་པ་དང་མཚོན་གྱིས་འབུགས་པ་སོགས་ཀྱི་དཔྱད་རྩུབ་པོ་རྣམས་བསྟེན་དགོས་པའོ།
tib.p. 21804
消文紀錄——
諸非可意境界受用，雖非所欲須強受用者：（病苦分五之第四）種種不喜歡的境界，儘管不是所希望的，但必須強迫自己受用的意思是……。
謂諸非悅飲食藥等，須強飲用：也就是說（生病的時候）種種不可口的飲食、藥品等必須強迫自己飲用。
如是火炙及刀割等，諸粗苦事，皆須習近：（另外）像火薰、刀割等種種痛苦的事，都必須承受。
我對這段本文之理解——
這段本文敘述病苦的第四種現象。
2010/01/29初版；2018/06/15修訂(重編版面，移除超連結，增訂藏文並採泰式分散對齊，嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 16002
不能受用悅意境界者，謂若有云，諸可意境於病有損，雖欲享受而不自在，如是諸威儀道，亦多不能隨欲。
p. 16003
tib.p. 21719
ཇགསུམ་པ་ཡུལ་གྱི་ལོངས་སྤྱོད་ཡིད་དུ་འོང་བ་མི་འདོད་པ་ནི། ཡིད་དུ་འོང་བའི་ཡུལ་རྣམས་ལ་ནད་ལ་གནོད་ཟེར་ནས་འདོད་བཞིན་དུ་སྤྱད་དབང་མེད་པ་སྟེ། དེ་བཞིན་དུ་སྤྱོད་ལམ་ཡང་གང་འདོད་པ་རྣམས་བྱར་མེད་པའོ།
tib.p. 21801
消文紀錄——
不能受用悅意境界者：（病苦分五之第三）不能受用悅意境界的意思是……。
謂若有云，諸可意境於病有損，雖欲享受而不自在：也就是譬如（生病的時候）對於種種喜歡的物品，有人告訴你對病情有害，因此雖然想要受用，卻覺得不自在。
如是諸威儀道，亦多不能隨欲：此外，像行住坐臥等種種威儀，也不能隨心所欲。
我對這段本文之理解——
這段本文敘述病苦的第三種現象。
2010/01/28初版；2018/06/14修訂(重編版面，移除超連結，增訂藏文並採泰式分散對齊，嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 16001
增長憂苦多住憂苦者，謂身中水等諸界，分不平均增減錯亂，身生逼惱，心起憂痛而度晝夜。
p. 16002
tib.p. 21716
ཇགཉིས་པ་སྡུག་བསྔལ་དང་ཡིད་མི་བདེ་བ་འཕེལ་ཞིང་། དེ་ལ་ཤས་ཆེར་གནས་པ་ནི། ལུས་ཀྱི་ཆུ་ལ་སོགས་པའི་ཁམས་རྣམས་ཆ་མི་མཉམ་པར་ཤས་ཆེ་ཆུང་དུ་འཁྲུགས་པས་ལུས་ལ་གདུང་བ་བསྐྱེད་ཅིང་དེས་སེམས་ལ་མི་བདེ་བ་བསྐྱེད་པས་ཉིན་མཚན་འདའ་དགོས་པའོ།
tib.p. 21719
消文紀錄——
增長憂苦多住憂苦者：（病苦分五之第二）增長憂苦多住憂苦的意思是……。
謂身中水等諸界，分不平均增減錯亂：也就是體內水等四大種失去平衡，增加或減少發生錯亂。
身生逼惱，心起憂痛而度晝夜：身體感受到逼惱，心理也生起憂痛，晝夜就在身心不寧的情況下度過。
我對這段本文之理解——
這段本文闡述病苦的第二種現象。
2010/01/27初版；2018/06/12修訂(重編版面，移除超連結，增訂藏文並採泰式分散對齊，嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 16001
思惟病苦分五。身性變壞者，謂身肉銷瘦，皮膚乾枯等。
p. 16001
tib.p. 21715
ཇགསུམ་པ་ན་བའི་སྡུག་བསྔལ་བསམ་པ་ལ་ཡང་ལྔ་ལས། ཇདང་པོ་ལུས་ཀྱི་རང་བཞིན་འགྱུར་བ་ནི། ལུས་ཀྱི་ཤ་ཞུ་པགས་པ་བསྐམས་པ་སོགས་སོ།།
tib.p. 21716
消文紀錄——
思惟病苦分五：（八苦之三）病苦可分五方面思惟。即身性變壞、增長憂苦多住憂苦、不能受用悅意境界、非可意境非所欲須強受用、速離命根。
身性變壞者，謂身肉銷瘦，皮膚乾枯等：（第一、）身性變壞苦的意思，也就是（病時或病後）身體變得消瘦、皮膚變得枯黃等。
我對這段本文之理解——
從這段開始闡述病苦，還是分成五方面。這段為第一種病苦：身性變壞。
2010/01/26初版；2018/06/11修訂(重編版面，移除超連結，增訂藏文並採泰式分散對齊，嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 15912
慬哦瓦云：「死苦雖重，而時短促，此老最重。」迦瑪瓦云：「老漸漸至，故稍可忍，若一時頓至，實無能忍之方便。」
p. 15913
tib.p. 21712
ཇགཉིས་པ་སྙིང་པོ་བསྡུ་བ་ནི། སྤྱན་སྔའི་ཞལ་ནས་འཆི་བའི་སྡུག་བསྔལ་ཐུ་སྟེ། ཡུན་ཐུང་། རྒས་པ་འདི་ག་ཐུ་གསུང་ངོ་།། ཀ་མ་པའི་ཞལ་ནས། རྒས་པ་ཁད་ཀྱིས་ཁད་ཀྱིས་འོང་བས་དྲག །དུས་གཅིག་ལ་འོང་ན་བསྲན་ཐབས་མེད་གསུང་ངོ་།།
tib.p. 21714
消文紀錄——
慬哦瓦云：「死苦雖重，而時短促，此老最重。」：慬哦瓦說：「雖然死苦非常沉重，但是經歷的時間很短暫，所以，相較之下，老苦更為沉重。」
迦瑪瓦云：「老漸漸至，故稍可忍，若一時頓至，實無能忍之方便。」：迦瑪瓦說：「因為年老是漸漸到來的，所以還可以忍受，如果是突然變老的話，實在是沒有什麼可以忍受的方法。」
我對這段本文之理解——
這段本文引兩位大善知識的話作為結示。
2010/01/25初版；2015/01/07修訂(重編版面，增訂藏文，移除超連結)；2018/06/11三版(變更字體；藏文採泰式分散對齊，並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 15909
《廣大遊戲經》中亦云：「由老令老壞少壯，猶如大樹被雷擊，由老令耄朽屋畏，能仁快說老出離。諸男女眾由老枯，如猛風摧娑羅林，老奪精進及勇勢，譬如士夫陷淤泥。老令妙色成醜陋，老奪威德奪勢力，老奪安樂作毀訾，老奪光澤而令死。」
p. 15912
tib.p. 21705
ངརྒ་བ་སོགས་གསུམ་གྱི་སྡུག་བསྔལ་བསམ་པའི་སྐབས་ཀྱི་རྒྱ་ཆེར་རོལ་པའི་ལུང་འདི་རྣམས་སྔོན་བཅོམ་ལྡན་འདས་གཞོན་ནུ་དོན་འགྲུབ་ཀྱི་སྐབས་སུ་གྲོང་ཁྱེར་སེར་སྐྱའི་སྒོ་བཞིར་སྐྱོ་བའི་ཚུལ་བསྟན་པ་ན་ཤར་སྒོར་རྒ་བའི་སྡུག་བསྔལ་གཟིགས། དེ་བཞིན་དུ་ལྷོ་སྒོར་ན་བ། ནུབ་སྒོར་འཆི་བ་གཟིགས་ནས། འཁོར་རྣམས་ལ་འདི་རྣམས་ཅི་ཡིན་གསུངས་ནས་དྲིས་པ་ན་རེ་རེ་འདི་ལྟར་ཡིན་ཞུས་པ་ལ་སྡུག་བསྔལ་འདི་ལྟ་བུ་འདི་དག་གཅིག་ཁོ་ན་ལ་འོང་བ་ཡིན་ནམ་གསུངས་པས་འདི་ལྟ་བུ་ནི་ཐམས་ཅད་ལ་འོང་བ་ལགས་ཞུས་ནས། བྱང་སྒོར་བྱོན་པ་དགེ་སློང་དགྲ་བཅོམ་པའི་རྣམ་པ་ཅན་ཞིག་གཟིགས་ནས་སྡུག་བསྔལ་དེ་ལས་ཐར་པའི་ཐབས་འདི་ལ་ཡོད་དམ་དགོངས་ནས་དེ་ལ་སྔར་གྱི་སྡུག་བསྔལ་དེ་དག་ལས་ཐར་པའི་ཐབས་ཀྱི་དྲི་བ་མཛད་པའི་ཚིག་ཡིན་པས། རྒ་བས་རྒ་བྱས་ཞེས་སོགས་ཀྱིས་རྒ་བའི་སྡུག་བསྔལ་སྣ་ཚོགས་གཟིགས་ཚུལ་རྣམས་གསུངས་ནས་ཐུབ་པ་སྟེ་དྲང་སྲོང་ངམ་དགེ་སློང་ཁྱོད་ཀྱིས་རྒ་བའི་སྡུག་བསྔལ་དེ་ལས་ངེས་པར་འབྱུང་བ་སྟེ་ཐར་བའི་ཐབས་སྨྲོས་ཤིག་ཅེས་པ་ལྟ་བུ་སྟེ། རྒྱ་ཆེར་རོལ་པ་ལས་ཀྱང་། རྒ་བབའམ་འཇིགས་པས་རྒ་བཔའམ་རྒས་པ་བྱས་བཏེ་ན་ཚོད་བགཞོན་ནུའི་དུས་ལས་ཡོལ་བབར་གྱུར་བཔ་ན། །བདཔེར་ན་ཤིང་གི་སྡོང་པོ་བཡལ་འདབ་རྒྱས་པ་གནམ་ལྕགས་ཀྱིས་ནི་བཅོམ་པ་བཞིན། །བདུ་ལུས་ཀྱི་ཆ་ཐམས་ཅད་ནས་ཉམས་པར་འགྱུར་བ་དང་། རྒ་བས་བཤིན་ཏུ་འཁོགས་ན་བའགྱེལ་བ་སོགས་འཇིགས་བཔ་དང་བཅས་བཏེ་ཁང་ཧྲུལ་བའགྱེལ་ལ་ཁད་པ་དང་འདྲ་བབར་སྣང་བས། །རྒ་བབའི་སྡུག་བསྔལ་ལས་བངེས་པར་འབྱུང་བ་བསྟེ་ཐར་པའི་ཐབས་ནི་ཐུབ་པབའམ་དྲང་སྲོང་ཞེས་བོས་ནས་ཁྱོད་ཀྱིས་བདག་ལ་མྱུར་དུ་སྨྲོས་བཤིག། །གཞན་ཡང་བུད་མེད་སྐྱེས་པའི་ཚོགས་བགཞོན་ནུ་ལང་ཚོ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་རྒ་བས་སྐེམས་བབར་བྱེད་དོ། །དཔེར་ན་འཁྲི་ཤིང་སཱ་ལའི་བལྕུག་ཕྲན་གཞོན་ནུའི་ནགས་བཚལ་ལ་རླུང་དམར་ཕོག་པ་བབཞིན་བནོ། །གཞན་ཡང་རྒ་བས་བསྐྱེས་བུ་སྟོབས་ལྡན་གྱི་བརྩོན་འགྲུས་བདང་ལུས་ཀྱི་རྩལ་དང་བསེམས་ཀྱི་ཤུགས་འཕྲོག་སྟེ། །དཔེར་ན་སྐྱེས་བུ་འདམ་དུ་བྱིང་བ་བཞིན། །བདེར་མ་ཟད་རྒ་བས་བསྔར་གཟུགས་སྡུག་བཅིང་ཡིད་དུ་འོང་བ་རྣམས་གཟུགས་ནི་མི་སྡུག་བཔར་བྱེད། །བདེ་བཞིན་དུ་རྒ་བས་གཟི་བརྗིད་འཕྲོག་ཅིང་མཐུ་སྟོབས་འཕྲོག །རྒ་བས་བལུས་སེམས་བདེ་བ་བལ་རེག་པར་གནས་པ་འཕྲོག་ཅིང་བགཞན་གྱིས་བརྙས་པར་བྱེད་བཅིང་། །རྒ་བས་བམཐར་མྱུར་དུ་འཆི་བབར་བྱེད་བཅིང་རྒ་བས་མདངས་ཀྱང་འཕྲོག །ཅེས་གསུངས་སོ།།
tib.p. 21712
消文紀錄——
《廣大遊戲經》中亦云：《廣大遊戲經》中也說。廣大遊戲經，請參考消文(2008/03/28)。
由老令老壞少壯，猶如大樹被雷擊，由老令耄朽屋畏，能仁快說老出離：年老使得少老壯壞，就像大樹遭到雷擊；年老使得有如於年久失修的屋子，擔心倒塌；世尊快快宣說解脫老苦之法。
諸男女眾由老枯，如猛風摧娑羅林，老奪精進及勇勢，譬如士夫陷淤泥：所有的男女都因為年老而枯竭，就像強風摧拉娑羅樹林，年老奪走精進及勇悍的勢力，就好像士夫陷於淤泥當中，動彈不得。娑羅林，梵文शालवन (śālavana)，指娑羅樹林，娑羅為梵文शाल (śāla)之音譯，乃樹名。
老令妙色成醜陋，老奪威德奪勢力，老奪安樂作毀訾，老奪光澤而令死：年老使得年輕貌美變醜陋；年老奪走威德與勢力；年老奪走安樂，使得備受詆毀中傷；年老奪走光澤，終致死亡。
我對這段本文之理解——
這段本文引《廣大遊戲經》敘述年老的種種過患。
2010/01/24初版；2018/06/10修訂(重編版面，變更字體；移除超連結；增訂藏文，並採泰式分散對齊，嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 15909
壽量衰退苦者，謂壽多滅盡，速趣於死，應當數數思惟此等。
p. 15909
tib.p. 21703
ཇལྔ་པ་ཚེ་ཡོངས་སུ་ཉམས་པའི་སྡུག་བསྔལ་ནི། ཚེ་ཕལ་ཆེར་ཟད་པས་མྱུར་དུ་འཆི་བ་ལ་ཕྱོགས་པ་སྟེ། དེ་རྣམས་ཡང་དང་ཡང་དུ་སེམས་པའོ།།
tib.p. 21703
消文紀錄——
壽量衰退苦者：（第五、）壽量衰退苦的意思是……。
謂壽多滅盡，速趣於死：也就是說，大部分的壽量已經用盡，很快就會趨於死亡。
應當數數思惟此等：應當不斷地思惟以上所說五種現象。
我對這段本文之理解——
這段本文敘述老苦分五之五：壽量衰退，並結勸行者應當數數思惟老苦五相。
2010/01/23初版；2018/06/10修訂(重編版面，變更字體；移除超連結；增訂藏文，並採泰式分散對齊，嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 15908
受用境界衰退者，謂受飲食等，極難消化，又無堪能受諸欲塵。
p. 15909
tib.p. 21702
ཇབཞི་པ་ཡུལ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་ཡོངས་སུ་ཉམས་པ་ནི། བཟའ་བཏུང་ལ་སོགས་པ་འཇུ་དཀའ་ཞིང་གཞན་ཡང་འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་ལ་ལོངས་སྤྱད་པར་མི་ནུས་པའོ།།
tib.p. 21703
消文紀錄——
受用境界衰退者：（第四、）受用境界衰退的現象是……。
謂受飲食等，極難消化：也就是說，所受用的飲食等，都非常不容易消化。
又無堪能受諸欲塵：也沒有能力受用各種妙欲。欲塵，指六欲五塵。諸欲能染汙身心如塵埃，故曰塵。
我對這段本文之理解——
這段本文敘述老苦分五之四：受用境界衰退。
2010/01/22初版；2018/06/10修訂(重編版面，變更字體；移除超連結；增訂藏文，並採泰式分散對齊，嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 15907
諸根衰退者，謂眼等不能明見色等，重忘念等，減念力等。
p. 15908
tib.p. 21620
ཇགསུམ་པ་དབང་པོ་ཡོངས་སུ་ཉམས་པ་ནི། མིག་ལ་སོགས་པས་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་གསལ་བར་མི་མཐོང་བ་དང་བརྗེད་ངས་ཆེ་བ་ལ་སོགས་པས་དྲན་པ་ལ་སོགས་པའི་མཐུ་བྲི་བའོ།
tib.p. 21702
消文紀錄——
諸根衰退者：（第三、）諸根衰退的現象是……。
謂眼等不能明見色等：也就是說，像眼睛不能看清楚東西等。
重忘念等，減念力等：忘念情況嚴重等，念力減損等。
我對這段本文之理解——
這段本文闡述老苦分五之三：諸根衰退之相。