2006/07/07初版;2013/04/13修訂;2014/01/28三版(增訂藏文,並依藏文段落加入「今初」,移除超連結);2017/07/14四版(藏文改採泰式分散對齊,並嵌入ཏྲེ་ཧོར།版四家注)
論之本文——p. 00811
今初 聖教者,如般若燈廣釋中云:「言聖教者,謂無倒顯示,諸欲證得甘露勝位,若人若天,所應遍知,所應斷除,所應現證,所應修行。即薄伽梵所說至言。」謂盡勝者所有善說。
p. 00813
tib.p. 01205
དང་པོ་ལ། ཇབརྒྱད་ལས་དང་པོ་བསྟན་པ་ངོས་བཟུང་བ་ནི། བའོ་ན་ཆོས་འདི་བསྟན་པ་ཐམས་ཅད་འགལ་མེད་དུ་རྟོགས་པའི་ཆེ་བ་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ན་བསྟན་པ་ནི་གང་། འགལ་མེད་དུ་རྟོགས་པའི་ཚུལ་ནི་གང་ཞེ་ན། བསྟན་པ་ནི་བརྩ་ཤེས་ཀྱི་འགྲེལ་པ་སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་འབྱེད་ཀྱིས་མཛད་པ། ཤེས་རབ་སྒྲོན་མེའི་རྒྱ་ཆེར་འགྲེལ་བསྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་བརྟུལ་ཞུགས་ཀྱིས་མཛད་པ་ལས། བསྟན་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། བཆོས་སྒྲུབ་པའི་རྟེན་དུ་རུང་བས་ལྷ་དང་མི་བསྨོས་ཏེ་བདུད་རྩིའི་བསྐད་དོད་ཨ་མྲྀ་ཏ་ཞེས་པ་འཆི་མེད་ལ་འཇུག་པས་འཆི་མེད་མི་གནས་པའི་མྱང་འདས་ཀྱི་གོ་འཕང་བངམ་གྲོལ་བ་ཐོབ་པར་འདོད་པ་རྣམས་བསྡུག་བསྔལ་ཡོངས་སུ་ཤེས་པར་བྱ་བ་དང་། བཀུན་འབྱུང་སྤང་བར་བྱ་བ་དང་། བའགོག་པ་མངོན་སུམ་དུ་བྱ་བ་དང་བལམ་བསྒོམ་པར་བྱ་བབའི་ཚུལ་དག་ལབས་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པར་སྟོན་པ་སྟེ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་གསུང་རབ་ཅེས་བྱ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་གྱིས་བམཚོན་པའི་རྒྱལ་བས་ལེགས་པར་བཤད་པ་ཇི་སྙེད་པའོ།།
tib.p. 01209
消文紀錄——
今初:現在開始宣說乙一、通達一切聖教無違殊勝。
聖教者:聖教的意思;所謂聖教。這段本文在於解釋科文通達一切聖教無違殊勝裡的詞彙「聖教」,所以,這裡不解釋聖教本身的意義,而本論之這段本文即是「聖教」之引經據典的解釋。
本論在歸敬頌之後,論述二派釋儀(p.2)當時,即首次提到聖教,之後也多次使用此一詞彙,請參考消文(2006/01/29)之聖教盛行。
如……中云:請參考消文(2006/02/27)釋如……云。
般若燈廣釋:佛學辭典並未查得《般若燈廣釋》或《般若燈論廣釋》,然而有《般若燈論》與《般若燈論釋》。在《般若燈論》詞目中解釋,《般若燈論》「 又稱《般若燈論釋》,」但是關於作者卻有二說:
【丁福保《佛學大辭典》】之《般若燈論》詞條云:「波羅頗迦羅蜜多羅譯。分別明菩薩釋龍樹之中論五百偈者,較釋青目之五百偈者(即中論也)詳悉。」根據這段文字,我認為作者是分別明菩薩。
【《佛光大辭典》】之《般若燈論》詞條云:「清辨(梵Bhavya)著,唐代波羅頗迦羅蜜多羅譯。」根據這段文字,其譯者與【丁福保《佛學大辭典》】所釋相同,然而,作者是清辨〔論師〕。
此刻我心中的疑惑是:分別明菩薩是否即是清辨論師?還有,本論所示《般若燈廣釋》就是《般若燈論釋》嗎?從【《中華佛教百科全書》】之〈般若燈論釋〉詞條閱得:「關於撰者分別明菩薩究為何人,古來頗有異說。一說其為《中論》長行作者青目;一說為清辯,或說係智光。西藏所傳則謂清辯嘗作《般若燈論》,以釋《中論》,並駁斥佛護等所說云云。現代學術界以為此分別明應即指清辯。」這麼看來,分明別菩薩就是清辯論師,至於清辨或清辯,大概要從梵文Bhavya去追溯了。
還剩下《般若燈廣釋》就是《般若燈論釋》嗎?
為了弄清楚上述兩作品是否為同一部作品,我換個角度參考英文版廣論,參考國外學者對藏文的理解。關於本論本文所載之般若燈廣釋,英文版之譯文為Avalokitavrata'sCommentary on the"Lamp for Wisdom" (Prajñā-pradīpa-ṭīkā)。我們先看Avalokitavrata / Prajñā-pradīpa-ṭīkā——Avalokitavrata華譯為觀誓,搜詢結果之清單中,可以見到他的作品為《般若燈論廣注》(見印順導師著作集),有些網頁說是《般若燈論注》。雖然中文名稱有別,但梵文皆作 Prajñā-pradīpa-ṭīkā。
根據梵文名稱 Prajñā-pradīpa-ṭīkā,重新參考佛學辭典,發現不論是詞條《般若燈論釋》或《般若燈論》,所列梵文名稱並非如英文版廣論之譯法。但是,這回在《佛光大辭典》之〈般若燈論〉詞條內容最後一段看到了:「本論之註疏較著名者有觀誓(梵Avalokitavrata)之般若燈疏(梵 Prajñā-pradīpa-ṭīkā),為了解印度末期中觀派與瑜伽派之重要資料。〔辯正論卷四、大唐內典錄卷五、開元釋教錄卷八〕p. 4310。」從括號內的梵文可知,般若燈疏即是《般若燈論廣注》或《般若證論注》。看來與一開始所查到的《般若燈論》或《般若燈論釋》是截然不同的作品。
我傾向於採用國外學者的看法:因此,本論本文所稱般若燈廣釋應該是觀誓所著之《般若燈論廣注》。
言聖教者:《般若燈廣釋》中所謂的聖教。
謂:也就是。
無倒顯示:毫無錯誤地明白表示。
諸欲證得:每一位想要獲得……的。
甘露:梵語अमृत ( amṛta),音譯阿彌唎哆,義譯不死、不死液。引義為達到不死之位、神、諸神、或不滅等。《瑜伽師地論》卷八十三云:「甘露者,謂生老病死,皆永盡故。」
勝位:殊勝的境界。位,果位。甘露勝位,達到不滅之殊勝果位,即是涅槃解脫之成就。
若人若天:不論是人道或天道。由於六道當中只有人、天二道之有情才能修行,所以這裡只提到人、天。
所應遍知:必須徹底知道。
所應斷除:必須徹底除去。
所應現證:必須在現世徹底證悟。現證,梵語प्रत्यक्ष (pratyakṣa),【陳義孝《佛學常見辭匯》】:「現世證悟妙果。」
所應修行:必須徹底實踐。
即薄伽梵所說至言:也就是佛所說的一切教法。薄伽梵,梵語भगवत (bhagavat)之音譯,意譯為「有德而為世所尊重」,在佛教中成為佛陀十號之一,是佛之尊稱。至言,請參考消文(2006/04/26)。
謂:也就是。
盡……所有……:……全部都包括了
勝者:請參考消文(2005/12/23)。
善說:《瑜伽師地論》卷十一云:「 復次由二因緣,佛世尊法,名為善說。」此二因緣乃:「一、言詞文句皆清美故;二、易可通達故。」又《法蘊足論》卷二云:「言善說者,謂佛所說苦真是苦,集真是集,滅真是滅,道真是道,故名善說。若佛世尊,非苦說苦,非集說集,非滅說滅,非道說道,可非善說。以佛世尊,苦說為苦,集說為集,滅說為滅,道說為道;故佛正法,名為善說。」是故,前言所應遍知,所應斷除,所應現證,所應修行者,即是苦集滅道四諦也。
我對這段本文之理解——
宗大師引觀誓《般若燈廣釋》為我們解說聖教的意義,這是最權威的釋義。精確地說,聖教就是佛陀所講說的四聖諦。而我們一般則稱為教法。
沒有留言:
張貼留言